کدام بهتر است؟ یادداشت برداری با کاغذ یا با کامپیوتر؟

 

 

 

 

 

تکنولوژی دیجیتال، زندگی ما را تسخیر کرده است. موبایل و تبلت و لپ‌تاپ، با زندگی امروزی ما، همان کاری را کردند که اسب تروا در داستان‌های افسانه‌ای هزاران سال قبل. پس از اینکه وسایل تکنولوژیک وارد خانه و زندگی ما شدند، به تدریج مهمان‌های دیگری هم از درون آنها بیرون آمدند و جای خود را در زندگی ما پیدا کردند. رابطه‌های دیجیتال، کلاس‌های دیجیتال، گفتگوی دیجیتال، کتابهای دیجیتال و آنچه اینجا می‌خواهیم مورد بحث قرار دهیم:  یادداشت‌های دیجیتال. نرم‌افزارهای مختلفی برای یادداشت‌برداری در فضای دیجیتال وجود دارد که شاید دو مورد از معروف‌ترین آنها، OneNote و Evernote باشند. اما اکنون سوال مهم‌تری را بررسی می‌کنیم: همه می‌دانیم که یادداشت برداری دیجیتال می‌تواند ساده‌تر و سریع‌تر از یادداشت‌برداری کاغذی باشد. اما آیا این سبک یادداشت‌برداری برای یادگیری هم مفیدتر است؟

عمده‌ی تحقیقاتی که در مورد استفاده از لپ‌تاپ‌ها برای یادگیری – در محیط غیررسمی یا در کلاس‌ها – انجام شده، به این مسئله پرداخته که استفاده از وسایل دیجیتال به دلیل آنلاین بودن و دسترسی به اینترنت و وجود بازی‌های مختلف روی آنها، فرصت و زمینه‌ی بیشتری را برای حواس‌پرتی، ایجاد می‌کنند.

اما کمتر کسی به این مسئله پرداخته که: «به فرض اینکه شخصی از کامپیوتر خود، واقعاً برای یادداشت‌برداری و یادگیری استفاده کرده و از همه عواملی که ایجاد حواس‌پرتی می‌کنند، اجتناب کند، نقش یادداشت برداری دیجیتال در یادگیری چیست؟». پم مولر و همکاران او در دانشگاه پرینستون، در این زمینه تحقیق ارزشمندی انجام داده‌اند که نتیجه آن در نشریه Psychological Science منتشر شده است.

این مسئله زمانی برای مولر جدی شد که یک روز تصمیم گرفت به جای یادداشت برداری توسط کامپیوتر، به روش سنتی با همان کاغذ و خودکار، یادداشت برداری کند. او می‌گوید که آن روز، احساس کرد مطالب را بهتر می‌آموزد و تصمیم گرفت با یک تحقیق علمی، این مقایسه را به شیوه‌ای دقیق، انجام داده و ثبت کند.

تحقیق به شیوه‌ی خلاقانه‌ای انجام شده است. برای ۶۵ دانشجو، پنج فیلم از سخنرانی‌های  TED پخش شد. بخشی از آنها با استفاده از لپ تاپ و بخشی دیگر با استفاده از کاغذ، یادداشت‌برداری می‌کردند.

سپس به مدت نیم ساعت، به آنها کارهای مختلفی داده شد تا کمی از فضای یادگیری اولیه فاصله بگیرند. تلاش شد با تمرین‌هایی مانند حفظ کردن و به یادآوردن، تا حد امکان فضای ذهنی دانشجویان از چیزهایی که در TED شنیده و دیده بودند، دور شود.

سپس دو نوع سوال مختلف از دانشجویان پرسیده شد. برخی سوالات، از جنس «یادآوری» بود. مثلاً اینکه فلان تمدن حدوداً چند سال پیش،‌ وجود داشته است؟ برخی از سوالات هم از جنس «درک مفهوم» بود. به عنوان مثال: چه تفاوت‌هایی بین نگرش ژاپنی‌ها و سوئدی‌ها در برابری اجتماعی وجود دارد؟

در پاسخ به سوالاتی که صرفاً از جنس یادآوری محفوظات بودند، دو گروه دانشجویان، تقریباً مشابه عمل می‌کردند. اما در مورد سوالاتی که درک مفهوم هم در آنها مهم بود، کسانی که یادداشت‌برداری کاغذی کرده بودند، به صورت قابل توجهی بهتر پاسخ می‌دادند.

حجم یادداشت‌برداری کسانی که با لپ‌تاپ کار کرده بودند بیشتر از کسانی بود که با کاغذ یادداشت برداری می‌کردند. جالب اینجاست که شباهت کلامی بین حرفهای سخنران و یادداشت‌های دیجیتال، بیشتر از یادداشت‌های کاغذی بود. به عبارت دیگر، کسانی که با لپ‌تاپ یادداشت برداری می‌کردند، بیشتر شبیه همان کلمات و جملاتی که شنیده بودند، می‌نوشتند. در حالی که کسانی که یادداشت برداری کاغذی می‌کردند، پس از درک مطلب، بیشتر با استفاده از دامنه واژگان خود، به بازنویسی مطالب می‌پرداختند.

زمانی که پس از یک هفته، دوباره از دانشجویان در مورد شنیده‌های آنها پرسیده شد، هنوز هم کسانی که یادداشت‌برداری کاغذی کرده بودند، تواناتر بودند!